VERPLICHTING CO2-METERS IN BESTAANDE SCHOLEN VANAF 1 JULI 2025

Op 14 november j.l. heeft Mariëlle Paul (staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. In deze brief wordt de Kamer onder andere geïnformeerd over de CO2-meterverplichting in het funderend onderwijs.

Verplichtstelling CO2-meters in alle klaslokalen
"Zoals uw Kamer is geïnformeerd in de periodieke brief van het afgelopen voorjaar zet het ministerie van OCW zich in voor een gezond binnenklimaat in scholen door CO2-meters in het funderend onderwijs verplicht te stellen. Schoolbesturen hebben hiervoor reeds financiële middelen ontvangen via de bekostiging. De verplichtstelling van CO2-meters voor alle gebouwen in het funderend onderwijs wordt opgenomen in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Het besluit heeft reeds voorgehangen bij beide Kamers. Tevens was het advies van de Raad van State positief. De inwerkingtreding van het wijzigingsbesluit is 1 juli 2025."

Ontwerpbesluit Verzamelwijziging Bbl (Besluit bouwwerken leefomgeving)

Met deze wijziging van het Bbl worden CO2-meters in het gehele funderend onderwijs verplicht gesteld voor bestaande gebouwen en nieuwbouw. Voor het basisonderwijs was dit al verplicht. Onder het funderend onderwijs vallen schoolgebouwen voor (speciaal) basisonderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet (speciaal) onderwijs.

Het beoogde doel van deze verplichting is dat er in het gehele funderend onderwijs instrumenten aanwezig zijn om de CO₂-waarden te meten. Op basis van de CO₂-waarden kunnen de juiste maatregelen worden toegepast om de kwaliteit van het binnenklimaat zo optimaal mogelijk te maken. In deze verplichting is enkel het funderend onderwijs meegenomen omdat leerlingen in dit type onderwijs voornamelijk in dezelfde onderwijsruimten verblijven. Het belang van een gezond binnenklimaat is voor hen van groot belang. Het kabinet is van mening dat kinderen niet alleen sociaal, psychisch en fysiek veilig moeten zijn op school, maar ook dat de omgeving waarin zij zich bevinden gezond moet zijn. Alleen dan zijn zij in staat om optimaal te leren en zich te ontwikkelen. Uit onderzoek blijkt dat ventilatie en temperatuur invloed hebben op de leerprestaties. Ventileren en een goede temperatuur op scholen leiden niet alleen tot een vermindering van het ziekteverzuim, maar ook tot betere cognitieve prestaties. Leerlingen behalen betere toets-resultaten als zij les krijgen in lokalen met een gezond binnenklimaat. Bij een gezond binnenklimaat gaat het om de combinatie van frisse schone lucht, goed licht, een goede temperatuur en goed geluid.

Niet in elk schoolgebouw is goede ventilatie vanzelfsprekend, terwijl het binnenklimaat op scholen van belang is voor leerprestaties. De afgelopen jaren is de aandacht voor ventilatie en binnenklimaat op scholen toegenomen. De coronapandemie heeft het belang van goede ventilatie onderstreept, omdat voldoende frisse lucht de verspreiding van ziekteverwekkers kan verkleinen.

Het Rijk heeft daarom op verschillende manieren ingezet op betere ventilatie op scholen. Met de Specifieke uitkering ventilatie in scholen (SUVIS) konden gemeenten een uitkering aanvragen om het binnenklimaat van bestaande schoolgebouwen te verbeteren. Deze regeling is opgevolgd door de Maatwerkregeling ventilatie op scholen. Met deze subsidieregeling is beoogd de knelpunten die werden waargenomen bij de SUViS-regeling op te lossen en schoolgebouwen met de meest urgente ventilatiesituatie, zo snel als mogelijk (binnen uiterlijk drie jaar) te laten voldoen aan de geldende wet- en regelgeving. Met een bredere aanpak voor ventilatie is een hulplijn opgezet, een team van experts aangewezen en zijn er middelen beschikbaar gesteld voor CO2-meters.

Het ministerie van OCW en BZK zijn momenteel bezig met het uitwerken van de verplichting van CO2-meters in het funderend onderwijs. Deze verplichting loopt via het Besluit Bouwwerken leefomgeving (Bbl). Het voornemen bestaat om de geldende verplichting voor CO2-meters voor basisscholen, waarvoor de aanvraag van een bouwvergunning is gedaan in of na 2015, in het Bouwbesluit 2012, zodanig uit te breiden dat alle bestaande gebouwen met een onderwijsfuncties voor primair (speciaal) onderwijs en voorgezet (speciaal) onderwijs hieronder gaan vallen. Het Bbl staat twee keer per jaar open voor het doorvoeren van wijzigingen. De verplichting van CO2-meters wordt gebundeld met andere wijzigingen die ook in het Bbl worden opgenomen en moeten formeel ook goedkeuring krijgen van de Tweede Kamer. Het voornemen was om de verplichting op 1 juli 2024 in te laten gaan. Nu wordt het dus 1 juli 2025.

De afspraken en maatregelen zijn belangrijke stappen om op korte termijn de situatie te verbeteren, maar daarmee zijn de problemen niet volledig opgelost. Er is een integrale aanpak nodig om de onderwijshuisvesting gezond en duurzaam te maken.

Het ministerie van onderwijs, cultuur en wetenschap (OCW) heeft in 2022 17 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de aanschaf van CO2 meters. Scholen die al CO2 meters hebben gekocht, krijgen de kosten hiervoor alsnog vergoed. De bedoeling is dat er in elk klaslokaal een CO2 meter wordt geplaatst, zodat docenten met één oogopslag kunnen zien wanneer het nodig is om de ramen open te zetten. Er is géén goede reden voor scholen om nu géén CO2 meters aan te schaffen, aangezien deze door de overheid worden vergoed via de lumpsumbekostiging.

PRIMAIR ONDERWIJS / BASISSCHOLEN

Onderzoekers van de GGD en TNO hebben aangetoond dat het binnenklimaat in circa 80% van de basisscholen ernstig tekort schiet. Diverse onderzoeken hebben aangetoond dat een goede luchtkwaliteit het ziekteverzuim tot 25% doet afnemen en de leerprestaties tot 23% doet verbeteren! (zie artikel 'Prestatie-eisen ventilatie in klaslokalen')

In April 2017 heeft er een artikel gestaan in PO Management: 'Binnenklimaat in oude scholen zeer slecht' met dezelfde strekking!

Het ministerie van OCW heeft tussen 2009-2011 een 'Frisse Scholen' subsidie van 165 miljoen Euro beschikbaar gesteld. Het 'Frisse Scholen' project had tot doel om scholen in het primair onderwijs (circa 100 miljoen) en voortgezet onderwijs (ruim 50 miljoen) te stimuleren minder energie te verbruiken en het binnenmilieu te verbeteren: isoleren én ventileren. De subsidie is gebruikt om een fractie van het totaal aantal scholen te voorzien van dure mechanische ventilatie, veelal voorzien van warmteterugwinning. De kosten liepen op tot €12.000 per klaslokaal. De installatiebranche heeft hier sterk van geprofiteerd. Nu blijkt dat geen rekening is gehouden met de hoge exploitatiekosten. De systemen vereisen periodiek onderhoud, zoals het regelmatig vervangen van de luchtfilters, maar daar is geen geld voor. Het gevolg is dat de systemen na enige tijd niet meer goed functioneren en geluidsoverlast veroorzaken.

De GGD heeft tussen 2008 en 2013 in het kader van de 'ééndagsmethode' ruim 4.500 basisscholen bezocht om het binnenklimaat te beoordelen en advies te geven. Dit waren allemaal scholen die zijn aangewezen op natuurlijke ventilatie. Een uitkomst van het onderzoek was dat in 53% van de lokalen voldoende ventilatiemogelijkheden zijn om de CO2-concentratie onder de 1.000 ppm te houden. Deze scholen is geadviseerd om in elk lokaal een CO2-meter te plaatsen om bewust te zijn van de luchtkwaliteit en bewust te gaan ventileren door middel van het openen van ramen en deuren. Meten=Weten! De CO2-concentratie is een goede indicator voor de kwaliteit van de binnenlucht in ruimten waar mensen verblijven. Volgens de Gezondheidsraad mag de concentratie CO2 niet boven 1.200 ppm (hygiënische grenswaarde) uitkomen.

VOORTGEZET ONDERWIJS

Afgelopen jaren heeft de overheid veel aandacht én geld besteed aan het verbeteren van het binnenmilieu in het Primair Onderwijs, terwijl uit onderzoek van de GGD Groningen blijkt dat de kwaliteit van de lucht in het Voortgezet Onderwijs nog slechter is dan in het Primair Onderwijs! Alle scholen in de gemeente Groningen werden onderzocht en het bleek dat 97 procent van de lokalen in het VO een onacceptabel CO2-gehalte heeft. In het basisonderwijs gaat het om 86 procent van de lokalen. Het is moeilijk om te begrijpen waarom het Bouwbesluit zich enkel richt op de luchtkwalliteit in het primair onderwijs (basisscholen) en het gebruik van CO2 meters aldaar.

De VO-raad heeft in samenwerking met de PO-Raad en Ruimte-OK een handreiking gemaakt over het coronavirus en het gebruik van ventilatie, verwarming en koeling op scholen. Deze handreiking helpt scholen (po, (v)so en vo) te controleren of het ventilatiesysteem aan de door de RIVM en het Bouwbesluit gestelde richtlijnen voldoet. De handreiking bevat daarnaast adviezen en tips voor het gebruik van een ventilatiesysteem, die van belang zijn voor de gebruikers van de ruimten zoals docenten en leerlingen.